امروزه سم پاشی با پهپاد یکی از مهمترین بحث های مرتبط کشاورزی است. آفات و بیماری‌های موجود در گیاهان، در صورت عدم مقابله درست و به موقع، می تواند باعث شود که حجم محصولات کشاورزی تولیدی، کاهش چشمگیری پیدا کنند و موجب وارد شدن خسارت در وهله نخست به کشاورزان و در طولانی مدت اسیب جدی به امنیت غذایی شود. در این میان، در سال های اخیر، روش های سمپاشی از جمله سم پاشی هوایی به وسیله پهپادها با توجه به مزایایی که در بحث افزایش بهره‌وری صنعت کشاورزی دارند به شدت مورد استقبال قرار گرفته اند و تقاضا برای استفاده از این تکنولوژی در مزارع به صورت روز افزونی در حال افزایش است.
انواع کلی سم در سم پاشی:
سموم بیولوژیک:
سم بيولوژيك که سمی ارگانیک می باشد، به منظور كنترل آفت ها و بيماري گياهان توليد شده و با انواع شرايط محيطي سازگاری دارد. باكتري هاي استفاده شده در آن قادر به توليد انواع آنتي بيوتيك ها يا ايجاد رابطه انگلي بوده و موجب كنترل بسياري از آفات و بيماري هاي گياهي، بهبود ساخت آنتي اكسيدان هاي تنش زا، توليد هورمون هاي گياهي، تحريك رشد ريشه و بهبود روند جذب مواد مغذی مورد نياز است.
سموم سیستمیک:
ویژگی مهم آنها این است که پس از پاشیده شدن روی سطح گیاه یا کاربرد در خاک و از طریق ریشه، به سرعت به داخل گیاه نفوذ می کنند و در کلیه‌ی اندام های آن پخش می‌شوند و آفاتی را که از داخل یا خارج گیاه تغذیه میکنند از بین می‌برند.
دسته بندی سمپاش ها براساس نوع کاربری:
اصولا سم پاش ها بر اساس نوع کاربرد خود ، بر روی محصولات زارعی و باغی استفاده می شوند و به همین دلیل سمپاش های رایج در ایران را می توان به تفکیک زارعی و باغی به شرح ذیل تقسیم بندی کرد:
سمپاش های زارعی
- سمپاش اتومایرز پشتی
- سمپاش میکرونر پشتی
- سمپاش پشت تراکتوری بوم دار
- سمپاش توربینی زارعی
سمپاش های باغی
- سمپاش تلمبه ای ساده پشتی
- سمپاش کتابی اهرمی پشتی
- سمپاش پشتی موتوری لانس دار
- سمپاش فرقونی صد لیتری
- سمپاش زنبه ای
- سمپاش توربینی باغی
لازم به ذکر است که با توسعه هر چه بیشتر سم پاشی هوایی مانند سم پاشی با پهپاد، میتوان این روش را در بسیاری مواقع جایگزین روش های سنتی کرد تا هم سرعت و هم کیفیت فرایند سم باشی افزایش پیدا کند. به عبارتی سم پاشی با پهپاد میتواند بهره وری صنعت کشاورزی را هم در مقیاس کوچک و هم درمقیاس بزرگ افزایش دهد.
مزایای سم پاشی با پهپاد:
سرعت سم پاشی
پهپادها نقش بسیار تاثیر گذاری در مدیریت زمان و سهولت انجام کار دارند. برای مثال در مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه میتوان حدود یک هکتار از اراضی زیر کشت را به وسیله پهپاد سمپاشی کرد، با توجه به سرعت بالای سم پاشی با پهپاد در صورت استفاده از سم پاشی هوایی روزانه میتوان ۳۰ تا ۴۰ هکتار زمین را سمپاشی کرد. درصورتی‌که در روش سمپاشی با تراکتور روزانه میتوان حداکثر ۱۰ الی ۱۵ هکتار زمین را سمپاشی کرد.
مدیریت مصرف سموم
استفاده از روش سم پاشی با پهپاد به وسیله سموم دفع آفات نباتی، قابلیت کاهش تا سقف ۳۰ درصد در مصرف سموم را دارد که این مورد از لحاظ زیست‌محیطی و کاهش هزینه‌های تولید بسیار حائز اهمیت است.
مدیریت مصرف آب
با توجه بحث تنش آبی و کمبود آب در فلات ایران، سم پاشی با پهپاد میتواند باعث صرفه‌جویی در مصرف آب گردد (مصرف آب ۸۰ تا ۹۰ درصد کاهش می‌یابد). به طور مثال برای سمپاشی یک هکتار زمین به وسیله تراکتور به ۲۰۰ الی ۴۰۰ لیتر آب نیاز است اما در صورت سم پاشی با پهپاد تنها با ۱۰ لیتر آب میتوان یک هکتار را سمپاشی کرد.
نرخ بهره وری بالا در شرایط مختلف
در هنگامی که به واسطه بارندگی زیاد زمین کشاورزی خیس و گل‌آلوده بشود و امکان ورود تراکتور و ادوات سمپاشی به زمین کشاورزی عملاً ممکن نباشد اما سمپاشی مزرعه لازم و ضروری باشد، پهپاد ها می‌توانند به این مزارع ورود کنند و سمپاشی را انجام دهند. همچنین در زمین‌های ناهموار و شیب‌دار که حرکت ادوات کشاورزی مشکل است میتوان ازپتانسیل سمپاشی با پهپاد استفاده کرد.
لازم به ذکر است که با عبور چرخهای ماشین‌آلات کشاورزی به مزرعه بخش عمده ای محصول در اثر لهیدگی و خوابیدگی از بین می‌رود در نتیجه عدم ورود ماشین‌آلات به مزرعه باعث جلوگیری از خوابیدگی و لهیدگی محصولات میشود و در طولاتی مدت باعث کمتر شدن تلفات و عملکرد بالاتر هنگام برداشت می شود. با این اوصاف میتوان گفت استفاده از پهپاد های سمپاش یکی از بهینه ترین روش های سمپاشی است.
دقت و یکنواختی سم پاشی
دقت و یکنواختی پاشیدن سم از دیگر مزایای سم پاشی با پهپاد می‌باشد. همچنین به وسیله سمپاشی با پهپاد امکان سمپاشی در باد فراهم می شود که به موجب آن باعث کاهش باد بردگی سم می شود.می‌باشد؛ زیرا پهپادها فشار باد به سمت پایین دارند و باد بردگی سم را کاهش می‌دهند. پهپادها مجهز به سیستم هوشمند تشخیص موانع برای جلوگیری از برخورد با اشیا در دید کم و تنظیم ارتفاع بوده و درنتیجهاین امکانات میتوان از ظرفیت سمپاشی در شب هم بهره برد.
کاهش نیروی انسانی
پهپادها باعث کاهش استفاده از نیروی انسانی و هزینه‌های تمام شده ی این بخش می‌شوند.
معایب سم پاشی با پهپاد:
نیاز به شارژ مجدد
پهپادها نهایتا در هر پرواز امکان سم پاشی تقریبا ۳ تا ۴ هکتار را دارند و سپس جهت شارژ مجدد به محل شروع پرواز برمیگردند تا برای شارژ مجدد آماده شوند. که این امر با بهمراه داشتن چند باتری اضافی براحتی قابل حل می باشد. به این صورت که باتری مصرف شده به شارژ زده میشود و تا زمانی که سایر باتری ها کار خود را انجام دهند، شارژ این باتری به پایان خواهد رسید.
قیمت بالا برای خرید دستگاه
از معایب دیگر پهپاد ها هزینه بالای خرید است که برای حل این چالش میتوان آنها را اجاره کرد تا سمپاشی برای کشاورز صرف اقتصادی داشته باشد. در صورت اجاره این دستگاه برای سمپاشی، هزینه آن از نیروی انسانی بسیار کمتر خواهد شد.
وابستگی به شرایط جوی
پهپادها برخلاف هواپیماها به شرایط آب و هوایی بسیار حساس هستند. برای مثال اگر باد شدید در حال وزیدن باشد یا آب و هوا بارانی باشد، نمیتوان از پهپاد برای سمپاشی زمین های کشاورزی استفاده کرد.
عوامل مهم درسم پاشی با پهپاد:
زمانبندی درست فصلی
در تمامی اقسام سم پاشی از جمله سم پاشی هوایی و به وسیله پهپاد سم پاشی باید زمانی انجام شود که آفت به آستانه زیان اقتصادی رسیده باشد مثلا در گلخانه ها لزومی ندارد تا زمانی که حشره رویت نشده سم پاشی انجام داد زیرا می توان با ایزوله کردن گلخانه و سمپاشی کلی، قبل از کشت، گلخانه را عاری از هرگونه آفات و بیماری نمود و در ادامه از ورود آفات به داخل جلوگیری کرد.
یا هنگامی که هر ساله پیش بینی می شود آفات به مزارع و باغات هجوم می آورند مثلا در باغات میوه می توان در زمان خواب درختان از سم پاشی هایی جهت ضد عفونی کردن و در ابتدای فصل رشد با استفاده از سموم سیستمیک و قوی جهت پیشگیری و مبارزه با آفات استفاده کرد. از این رو گیاهان در زمان باردهی مورد هجوم آفات و بیماری ها قرار نخواهند گرفت و لازم به استفاده از سموم نمی باشد.
زمانبندی درست روزانه
یکی دیگر از عولامل مهم درباره زمانبندی سمپاشی ازجمله سمپاشی با پهپاد، این است که در ساعات خنک و مرطوب روز انجام شود به طوری که دمای هوا زیر ۲۷ درجه سانتی گراد باشد و گیاه نباید دچار تنش هایی مانند تشنگی و کم ابی باشد.
برای سموم سیستمیک، ساعات اولیه روز توصیه می شود، زیرا زمان سم پاشی نور کم و هوا خنک می باشد و بلافاصله بعد از سم پاشی و تابش نور خورشید، سموم با شیره گیاهی شروع به حرکت درون گیاه میکنند. همچنین سم پاشی سموم تماسی شب ها انجام می شود زیرا روزنه ها بسته هستند و سموم وارد گیاه نمی شود و به طبع گیاهان دچار تنش حاصل از سموم نخواهند شد. علاوه بر اینها استفاده از سموم بیولوژیک مانند باکتری ها نیز در ساعات پایانی روز انجام میشود تا این باکتری ها بتوانند زمان کافی برای شروع فعالیت در هوای خنک پایان روز را داشته باشند.
به کار بردن ابزار مناسب برای سم پاشی و محلول پاشی
در هنگام استفاده از روش سمپاشی هوایی همانند پهپاد ها مهم است که به کیفیت دستگاه ها و ابزار سمپاشی توجه داشته باشیم چراکه این مزیت باعث میشود هم در مقدار مواد مصرفی صرفه جویی شود و همچنین تاثیر سموم چندین برابر شود.
به عنوان یک مثال ساده میتوان به سمپاشی اشاره کرد که اندازه قطرات کوچکتر (۱ الی ۱۰۰۰ میکرون ) دارد و بسیار تاثیر گذار تر از یک نازل یا سمپاشی است که قطرات بزرگتری اسپری میکند. در نتیجه ی استفاده از دستگاه ها و پهپاد های مناسب، مقدار آب و سم کمتری مصرف میشود و پیرو آن هزینه ها در طولانی مدت به شکل چشمگیری کاهش می یابد. توجه داشته باشید که کیفیت و انواع دستگاه ها بنا بر نیاز مزارع شما تعیین میشود و درباره این مهم باید با کارشناسان این حوضه مشورت کنید.
استفاده از آب مناسب (PH و EC مناسب) در سمپاشی با پهپاد
در تمامی روش های سمپاشی از سمپاشی دستی تا سمپاشی هوایی، آب یکی از مهمترین فاکتور ها محسوب میشود. آبی که دارای PH و EC بالایی باشد، مطلقا برای سم پاشی و محلول دهی مناسب نیست زیرا کود و سم در این آب به خوبی حل نخواهد شد حتی در شرایطی امکان سوزندگی نیز وجود دارد.
پخش یکنواخت سم در فرآیند سم پاشی و محلول دهی
در روش صحیح سمپاشی از جمله سمپاشی دستی و یا هوایی به صورت پهپاد باید تمام محلول به طور یکنواخت اسپری شود و بصورت شبنم روی گیاه بماند و از روی آن چکه نکند زیرا در زمانی که آب بیش از اندازه روی گیاه باشد سلول های گیاهی دچار آماس می شوند و روزنه ها بسته میشود و محلول جذب گیاه نخواهد شد بنابراین سرعت و مقدار خروجی سم یا محلول در طول زمان سم پاشی باید یکسان باشد.
قبل از سم پاشی با پهپاد چه نکاتی را باید مورد توجه قرار دهید؟
قبل از اقدام به هرگونه سمپاشی از جمله سمپاشی با پهپاد، لازم است یک سری عوامل خاص مورد بررسی قرار بگیرد تا نتیجه سمپاشی مطلوب و کاربردی باشد. در وهله نخست منطقه کشاورزی مورد نظر خود را از نظر آب و هوایی، بافت زمین شناسی اعم از نا همواری ها و نوع خاک و همچنین انواع آفات گیاهی و جانوری به طور کامل شناسایی نمایید.
در گام نهایی انتظار می رود نوع گونه گیاهی ای که تحت کشت است را به خوبی بشناسید. این امر موجب می شود اطلاعات کاربردی درباره نیازهای گیاهی، فصل کاشت و داشت و برداشت، آفات و بیماری ها و… داشته باشید و کار شما در این زمینه با بهره وری بالا پیش برود. در گام نهایی با شناخت آفات مربوط به گونه گیاهی تحت کشت می توانید انواع سموم و دوز مصرفی خود را تعیین کنید و درشرایط مناسب اقدام به سمپاشی نمایید.
سوالات متداول در زمینه سمپاشی با پهپاد:
سمپاشی با پهپاد کشاورزی در هر هکتارتقریبا ۱۰ دقیقه زمان می برد.
خبر، در اینگونه زمین ها پهپاد بصورت خودکار ارتفاع خود را از سطح زمین تنظیم می کند و ارتفاع آن کم و زیاد می شود که به موجب این عمل کیفیت سمپاشی با پهپاد به صورت یکنواخت حفط خواهد شد.
بله، در سم پاشی با پهپاد با توجه به بهینه تر بودن ابزار و روش سم پاشی، امکان صرفه جویی در مصرف آب و سم وجود دارد.
در صورت خرید پهپاد باید هزینه بسیار زیادی پرداخت کنید ولی نیازی به خرید دستگاه ندارید و میتوانید کار را به افراد متخصص بسپارید تا با هزینه کمتر کار سمپاشی را انجام دهند
به طور اطمینان میتوان گفت هزینه سمپاشی با دستگاه بسیار پایین تر از سمپاشی با روش های سنتی خواهد بود. این هزینه در زمین های بالای ۲ هکتار بسیار چشمگیر خواهد بود
در این مقاله قصد داشتیم با بررسی جوانب مختلف روش های سم پاشی هوایی از جمله سمپاشی با پهپاد به برخی از مهمترین سوالات بخش عمده ای از کشاورزان در رابطه با سمپاشی مزارع خود و انتخاب روش مناسب سم پاشی مزاررع پاسخ دهیم. شما هم اگر در این زمینه تجربه ای دارید به ما در نشر اطاعات مفید در این حوضه کمک کنید و در بخش کامنت تجارب خود را با ما به اشتراک بگذارید.
