معرفی گل نیلوفر آبی (لوتوس) و بیان اهمیت آن از ایران باستان تا اکنون

نیلوفر آبی در ایران باستان

گل لوتوس یکی از نمادهای مهمّ تمدّن هخامنشی است. این گل دوازده برگی، که به نیلوفر آبی هم معروف است در تخت جمشید و شوش از اصیل ترین نشانه های این تمدن ۲۵۰۰ ساله است. گل نیلوفر در مرداب می شکفد و ریشه در گل و لای دارد. لیکن به سوی آسمان اوج می گیرد، وقتی به آب گل آلود مرداب نگاه کنی شگفت زده خواهی شد که چگونه از چنین آبی گل آلود، چنان نیلوفری بسیرا زیبا و خوشبو بیرون می آید. گل نیلوفر آبی گیاهی است آبزی، زیبا و پایا، دارای برگ های بزرگ و پهن، قلبی شکل به پهنای ۳ تا ۳۰ سانتی متر که در سطح آب و یا در آب غوطه ور هستند: با دمبرگ های استوانه ای بلند که از ریشه آبی ضخیمی (ریزم) بیرون می آیند.

نیلوفر، از آب تا آسمان

گل نیلوفر آبی پیشینه ای طولانی دارد. نام معروف اروپایی او لوتوس به معنای تمیز، شسته و مرتب است. اهمیت این گل را در شرق می توان با اهمیت گل رز غربی‌ها مقایسه کرد؛ گرچه این گل در شرق و غرب مورد احترام بوده‌است.

نیلوفر یعنی خورشید: از آنجا که گل نیلوفر در سپیده دم باز و در هنگام غروب بسته می‌شود به خورشید شباهت دارد. از این رو گل نیلوفر آبی را می توان منبع الهی حیات دانست.

نیلوفر یعنی شکفتن معنوی: ریشه‌های این گل در لجن است و با این حال به سمت بالا و آسمان می‌رود. گل‌هایش در روشنایی آسمان رشد می‌کنند و در واقع یک تولد الهی بدون هیچ ناپاکی از آبهای گل الود خارج و به سمت آسمان کشیده می‌شود.

ریشه‌های نیلوفر مظهر ماندگاری و ساقه اش نماد بند ناف است که انسان را به اصل خودش پیوند می‌دهد.

نیلوفر نماد کمال است: برگ‌ ومیوه اش دایره‌ای شکل‌اند. از این جهت که دایره خود کامل‌ترین شکل است نماد کمال به شمار می‌آید.

گل نیلوفر را در تخت‌جمشید و در نقش برجسته‌های آن مشاهده می‌کنیم:

بر بدنه کاخ آپادانا،

در دست بزرگان ملل،

در حاشیه لباس هخامنشیان

و بر روی پایه ستون‌ها

در زمان هخامنشیان این گل در مراسم رسمی و درباری متجلی شده است.

در حجاری‌های طاق‌بستان کرمانشاه، گل نیلوفر مربوط به زمان ساسانیان دیده می‌شود که در نقش مربوط به اردشیر ساسانی زیر پای ایزد مهر قرار گرفته است.